Havaların soğumasıyla birlikte grip ve zatürre vakalarında artış görülür. Sonbahar ve kış aylarında kapalı alanlarda geçirilen zamanın artması bulaşıcı enfeksiyonlara davetiye çıkarıyor. Bu hastalıklardan korunmak için grip ve zatürre aşılarının olunması konusunda uyarıda bulunan Ataşehir Florence Nightingale Hastanesi’nden İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Hatıra Abbasova her yıl tekrarlanması gereken aşılar hakkında merak edilen tüm soruları yanıtladı.
Gribe karşı aşı ile önlem alın
Her yıl milyonlarca insan grip olur ve binlerce kişi gribe bağlı nedenlerden dolayı hayatını kaybeder. Bulaşıcı bir virüs enfeksiyonu olan grip, soğuk algınlığına nazaran çok daha ağır seyreden bir hastalıktır. Soğuk algınlığından farklı olarak 38 derecenin üzerinde ateş, şiddetli halsizlik ve kas ağrıları, kuru öksürük, boğaz ağrısı ve burun akıntısı şikâyetleri de görülebilir. Grip ortalama 10-14 gün kadar sürebilir. En çok yaşlıları, çocukları ve kronik hastalığa sahip olan kişileri etkiliyor. Gribe karşı korunmanın en iyi yolu yıllık mevsimsel grip aşısıdır.
Grip aşısı, gribin hafif geçirilmesini sağlıyor
Grip aşısı yaptırmak yüzde yüz koruyuculuk sağlamamakla birlikte, bağışıklığı yükselterek gribe yakalansanız bile hafif geçirilmesini sağlamakta ve hastalığa yakalanma riskini ciddi oranda azaltmaktadır. Aşının koruyuculuğu genellikle 6-12 ay kadardır. Grip aşısı ideal şartlarda %70 ila % 90 oranında koruma sağlamaktadır. Grip aşısının sağladığı koruma, aşılanan kişinin genel sağlığı ve yaş faktörlerine bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Aşının koruyuculuğu gençlerde yaşlılara göre daha fazladır.
Grip aşısı için doğru zamanı kaçırmayın
Grip aşısı uygulandıktan sonra antikorların vücutta gelişmesi ve İnfluenza virüsü enfeksiyonuna karşı koruma sağlaması yaklaşık iki hafta boyunca sürer. Bu nedenle aşılanmanın ideal zamanı grip mevsiminden kısa bir süre öncedir. Aşılanma zamanı Eylül başında başlar ve Kasım ortalarına kadar devam eder. Kişilerin aşılanmalarının Aralık ayından önce bitirilmesi en uygun olanıdır. Ancak kişi gribe yakalanmamış ise aşılama grip sezonunun sonuna kadar uygulanabilir.
Grip aşısını her yıl yaptırın
Grip aşısı, her yıl yeniden hazırlanır. Genellikle bir önceki sezonda görülen ve salgına neden olan alt grupların ele alınması ile oluşturulur. Aşı, sadece yapıldığı grip sezonu için etkili olmaktadır. Eskiden geçirilmiş grip hastalığı ya da uygulanmış grip aşısına bakılmaksızın mevsimsel gribe karşı etkin bir korunma sağlanması için her yıl grip aşısı tekrar yaptırılmalıdır.
Grip aşısı kimlere fayda sağlar?
Grip açısından tanımlanmış risk gruplarına giren kişilere, risk grubundaki kişilere bakım verenlere ve nihayetinde gripten korunmak isteyen herkese önerilmektedir. Özellikle risk grubunda olanlar için grip aşısı çok önemlidir. Astım, diyabet, kalp hastalığı, kronik böbrek hastalığı, nörolojik ya da hareket ve duyu sistemlerini etkileyen hastalıkları olanlar ve bu kişilerle aynı evde yaşayan diğer kişiler de risk grubunda olmasa bile mutlaka aşılanmalıdır. Hastalık veya ilaca bağlı olarak bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler ve bu kişiler ile aynı evde yaşayanlara da grip aşısı uygulanmalıdır. Grip aşısının öncelikli yapılması gereken gruba özellikle 6. aydan itibaren 4 yaşından küçük çocuklar, 50 yaşından büyük erişkinler, hamileliğin 3. ayından itibaren gebeler, bakım evinde yaşayanlar, sağlık çalışanları da dâhildir.
Çocuklarda grip aşısı nasıl yapılmalıdır?
Grip aşısı çocuklarda 6. aydan itibaren yapılması önerilmektedir. 6. aydan 9 yaşa kadar olan çocuklarda daha önce grip aşısı hiç yapılmamışsa, en az 1 ay ara ile toplam 2 doz aşı yapılmalıdır. Daha önce grip aşısı yapılmış çocuklarda ve 9 yaşın üzerinde tek doz grip aşısı yapılması yeterlidir.
Grip aşısı kimlere yapılmaz?
Yumurta proteini dâhil olmak üzere aşı içeriğindeki herhangi bir bileşene karşı bilinen ciddi alerjik reaksiyon veya daha önce aşı uygulaması sonrasında alerjik reaksiyon gelişmiş olan kişilere, 6 aydan küçük bebeklere, ateşli orta-ağır hastalığı olan kişilere grip aşısı yapılmaz.
Grip aşısının yan etkileri kısa sürelidir
Grip aşıları, canlı olmayan virüslerden oluşuyor. Bu nedenle aşının hastalık yapma riski bulunmuyor. Grip aşısının yan etkileri enjeksiyonun yapıldığı yerde ağrı, kızarıklık veya şişme, hafif baş ağrısı, ateş, kas ağrıları, mide bulantısı, yorgunluk gibi kısa süreli belirtilerdir. Bu yan etkiler aşılamadan hemen sonra başlar ve genellikle kısa sürede etkisini yitirir.
Zatürre belirtileri kişiye göre değişiklik gösteriyor
Genel olarak enfeksiyona sebep olan mikrobun türüne, hastanın yaşı ve genel sağlık durumuna göre belirtiler değişiklik gösterir. En sık karşılaşılan belirtiler; göğüste ağrı, balgamlı öksürük, yorgunluk, ateş, terleme ve üşüme nöbetleri, kusma, ishal ve nefes darlığıdır.
Zatürreye karşı aşı ile önlem alın
Çeşitli bakteri, mantar ve virüslerden kaynaklanabilen zatürre, tedavi edilmediği takdirde hem çocuklar hem de 65 yaş üzeri yetişkinlerde ciddi sonuçlar doğurabilir. Hatta hayati riske sebep olabilir. Zatürrenin sık rastlanan sebeplerinden biri olan pnömokok isimli bakterilere karşı pnömokok aşısı, risk grubundaki kişilere uygulanabilir. Pnömokok aşısı zatürre aşısı olarak da adlandırılıyor. Zatürrenin önlenmesine yardımcı olan 2 çeşit aşı vardır. Bunlar; konjuge pnömokok aşısı veya PCV13, pnömokok polisakkarit aşısı veya PPV23’tür.
Zatürreye sebep olan pnömokok bakterisi bu hastalıklara sebep oluyor
Pnömokok bakterisi özellikle havaların soğumasıyla birlikte kış aylarında bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda; sinüzit, kemik, eklem, kalp zarı, karın zarı ve kan iltihapları ve beyin apselerine de neden olabilir. Pnömokokun neden olduğu ciddi seyirli enfeksiyonlardan korunmak için pnömokok aşılarını yaptırmak çok önemlidir.
Zatürre aşısı hastalığın önüne geçiyor
Diğer aşılarda olduğu gibi zatürre aşısında da temel amaç, vücudun hastalığa karşı antikor üretmesidir. Her iki zatürre aşısı da canlı herhangi bir organizma içermez. Zatürre aşısında ölü bakteriler kullanılır. Aşı, kişiye hastalık bulaşmasını engellemez. Ancak, bir enfeksiyon durumunda bağışıklık sisteminin bu enfeksiyona yanıt vermesini sağlayarak mikrobun hastalığa neden olmasının önüne geçer. Bazı pnömokok bakterilerinin yol açtığı zatürre hastalığı daha ağır seyrederken; bazı pnömokok bakterilerinin hastalık yapıcı etkisi oldukça azdır. Bu nedenle, uygulanan zatürre aşısı, hastalık yapıcı etkisi yüksek olan bakteri türlerine karşı koruma sağlama amacıyla geliştirilmiştir.
Zatürrede kimler risk grubundadır?
Zatürrede en büyük risk grubunu, 2 yaşın altındaki bebekler ve 65 yaş üstündeki yetişkinler oluşturur. Çeşitli nedenlerle bağışıklık sistemi zayıflayan ya da baskılanan kişiler ve kemoterapi alan hastalar da zatürre açısından diğer bir risk grubunu oluşturur. Kalp ve damar hastalıkları, bazı kronik böbrek, karaciğer ve akciğer rahatsızlıkları ve diyabet de zatürrenin daha ağır seyretmesine sebep olabilir.
Zatürre aşıları ne zaman yaptırılmalıdır?
Zatürre aşıları yılın her ayında yapılabilir. Zatürre aşıları pnömokok aşılarıdır. PCV13 denilen pnömokok aşısı, pnömokok enfeksiyonlarına karşı koruma sağlayan bir aşıdır. Pnömokok aşısı, kan zehirlenmesi ve menenjite de yol açabilen bakterilerinin neden olduğu zatürreye karşı koruma amaçlı yapılır. Erişkinlerde her iki pnömokok aşısının da yapılması önerilir. Riskli grupta yer almayan erişkin ve 65 yaş üstü kişilerde önce tek doz PCV13; ondan en az 1 yıl sonra PPSV23 yapılması önerilir. Kişi daha önce PPSV23 yaptırmışsa ondan en az 1 yıl sonra PCV13 yapılır. PPSV23 dozları arasında en az 5 yıl olmalıdır.
Riskli gruptakiler ne zaman zatürre aşısı yaptırmalı?
Bağışıklık sistemi yetmezliği, dalak fonksiyon kaybı, dalağın alınmış olması, kalp yetmezliği, astım, kronik bronşit gibi risk gruplarında yer alan 19-64 yaş arası kişilere daha önce aşılanmamışlarsa ilk olarak PCV13 ve 2 ay sonra PPSV23 yapılır. İlk önce PPSV23 uygulanmışsa en az 1 yıl sonra PCV13 uygulanır. Hem PCV13 hem de PPSV23 uygulanmışsa; PPSV23’ten en az 5 yıl sonra tekrar PPSV23 yapılır.
Zatürre aşısının ciddi bir yan etkisi yoktur
Genel anlamda, bütün aşıların yan etkilerinin birbirine benzer olduğu söylenebilir. Zatürre aşısı ile aşılanma sonrasında hafif ateş, aşı vurulan bölgede kızarıklık, sertlik ve şişme görülebilir. Çok nadir görülen aşı alerjisi dışında ciddi bir yan etkisi yoktur.
Kimler zatürre aşısı yaptıramaz?
Aşı alerjisi olduğu bilinen kişilere zatürre aşısı yapılmamalıdır. Ayrıca, aşının yapılacağı gün ve öncesinde ateşli hastalık geçiren kişiler de hastalık tam anlamıyla geçene kadar aşılanmamalıdır. Hamilelik ve emzirme döneminde zatürre aşısının yapılması herhangi bir risk teşkil etmez. Ancak, önlem amacıyla doğuma kadar beklenmesi en iyisi olacaktır.
Grip ve zatürreye karşı bağışıklığınızı koruyun
Bağışıklık sisteminin güçlü olması grip ve zatürre gibi bulaşıcı enfeksiyonlara karşı kişiyi korur. Dengeli ve sağlıklı beslenmek, kaliteli uyku düzeni, egzersiz yapmak, temiz hava almak ve stresten uzak durmak güçlü bağışıklık sistemi için büyük önem teşkil etmektedir.
